Woensdag hebben 43 vooraanstaande expert- en jongerenorganisaties aanbevelingen voor de aanpak van mentale problemen onder jongeren overhandigd aan demissionair minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap en demissionair minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, Robbert Dijkgraaf en Ernst Kuipers. De overhandiging vond plaats tijdens een studentenverkiezingsbijeenkomst in Leiden. Met de overhandiging onderstrepen de initiatiefnemers dat de mentale gezondheid van jongeren prioriteit moet krijgen in het politieke debat, met slechts nog een week te gaan tot de verkiezingen. In gezelschap van demissionair ministers Dijkgraaf en Kuipers benadrukten de initiatiefnemers de noodzaak van structurele investeringen vanuit het nieuwe kabinet om de groeiende mentale problemen onder jongeren aan te pakken. Zij zijn van mening dat er meer aandacht moet komen voor dit cruciale thema in het verkiezingsdebat. Voorzitter van het Interstedelijk Studenten Overleg (ISO) Demi Janssen: “Veel jongeren gaan gebukt onder mentale problemen. Wij roepen het nieuwe kabinet op om deze zorgen serieus te nemen en met een concrete aanpak te komen voor de mentale gezondheid van jongeren.”
De organisaties doen een baanbrekend voorstel: de oprichting van een speciale KopZorgenRaad (KZR) die als adviesorgaan fungeert voor het nieuwe kabinet. Deze raad zou het kabinet kunnen bijstaan bij het ontwikkelen van een doeltreffend plan voor de aanpak van mentale problemen onder jongeren. De nadruk ligt hierbij op het ontwikkelen van preventieve maatregelen, omdat momenteel nog weinig bekend is wat concreet werkt. Dit is te vergelijken met plannen voor het bevorderen van fysieke gezondheid, waar concrete doelen zoals ‘het verminderen van overgewicht’ of ‘het terugdringen van alcoholgebruik’ worden gesteld. Daarom pleiten de organisaties voor de oprichting van de KopZorgenRaad, een speciaal expertteam, dat zowel gevraagd als ongevraagd advies kan verstrekken. De KZR moet onafhankelijk, divers en multidisciplinair zijn, en jongeren moeten een centrale rol spelen binnen dit expertteam.
Rafke Hagenaars, voorzitter Landelijk Aktie Komitee Scholieren (LAKS): “Door jongeren een centrale rol te laten spelen binnen het expertteam, kunnen de problemen waar jongeren mentaal mee kampen, beter in kaart worden gebracht. Doordat de oplossingen beter aansluiten bij de leefwereld van jongeren, worden passende adviezen gegeven aan het nieuwe kabinet. Hierdoor hoeven er in de toekomst geen pleisters te worden geplakt, maar kunnen we praktijk en theorie samenbrengen tot het beste beleid voor jongeren.”
Een kabinetsbreed aanvalsplan om de mentale problemen onder jongeren tegen te gaan
De initiatiefnemers roepen op tot een brede discussie over dit voorstel en hopen op de inzet van politieke partijen om de mentale gezondheid van jongeren hoog op de politieke agenda te plaatsen. Zij benadrukken hierbij dat de mentale gezondheid van jongeren een verantwoordelijkheid is van het hele kabinet en samenwerking tussen de ministeries essentieel is om tot een plan te komen. Om deze reden overhandigen zij het statement voor een onafhankelijk adviesteam zowel aan de demissionair ministers zorg als onderwijs.
Joyce van der Wegen, programmamanager Expertisecentrum inclusief onderwijs (ECIO): “Vanuit het onderwijs zien we dat er een steeds grotere verantwoordelijkheid wordt gevoeld als het gaat om de mentale gezondheid van jongeren. Preventieve maatregelen vanuit het onderwijs zijn belangrijk, maar niet genoeg. Daarom vragen we het nieuwe kabinet om van de mentale problemen onder jongeren een topprioriteit te maken, zich te laten adviseren door experts en met een concreet plan te komen.”
“De mentale gezondheid van jongeren is een kritieke kwestie die dringend aandacht vereist,” Tess Franken, Door Het Geluid. “Met de oprichting van de KopZorgenRaad streven we naar een structurele aanpak, ondersteund door experts en jongeren zelf, om concrete oplossingen te bieden voor dit groeiende probleem. We hopen dat onze aanbevelingen serieus worden genomen door de toekomstige regering en dat er actie wordt ondernomen om de mentale gezondheid van onze jongeren te waarborgen.”
Steun van een brede coalitie van organisaties en ambassadeurs
Het statement is opgesteld door jongerenorganisaties het Interstedelijk Studenten Overleg (ISO), Landelijk Aktie Komitee Scholieren (LAKS), JOBmbo, de Landelijke Studentenvakbond (LSVb) en stichting ‘Door het Geluid’ met begeleiding van het Expertisecentrum inclusief onderwijs (ECIO). Het statement heeft steun van een groot aantal expert- en jongerenorganisaties zoals 113 Zelfmoordpreventie, MIND, MIND-us, JeugdzorgNL, De Nederlandse ggz, GGD GHOR Nederland, de Nationale Jeugdraad (NJR) en politieke jongerenorganisaties. Daarnaast bepleiten speciale ambassadeurs zoals Hannah Verboom, Thijs Launspach, Tim Senders en hoogleraar Floortje Scheepers op persoonlijke titel hun steun.
De mentale gezondheid van jongeren staat al jaren onder druk
Al jaren zijn er signalen dat de mentale gezondheid van jongeren onder druk staat. Suïcide is doodsoorzaak nummer één bij jongeren tot 30 jaar (CBS, 2023). Recent bleek uit nieuw onderzoek vanuit het CBS dat het aantal jongeren met slaapproblemen en psychische klachten flink is toegenomen de afgelopen vijf jaar. De organisaties stellen dat het vanuit de overheid nog ontbreekt aan concrete doelen en een structurele investering in de mentale gezondheid van jongeren: ‘het budget is veelal niet geoormerkt, verstopt in losse subsidieregelingen of aparte ministeriebegrotingen’.
