Vandaag zijn vier nieuwe onderzoeken over stages in het vervolgonderwijs gepubliceerd, uitgevoerd door ResearchNed, het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW), het Expertisecentrum Beroepsonderwijs (ECBO) en het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Deze onderzoeken belichten diverse aspecten van stages: van stagebegeleiding en -vergoedingen tot discriminatie. Ze tonen opnieuw aan dat de problemen rondom stages in het vervolgonderwijs verre van opgelost zijn. Zo ervaart een groot deel van de studenten de begeleiding vanuit de opleiding als negatief, krijgen veel studenten geen stagevergoeding en worden studenten met een functiebeperking vaker geconfronteerd met stagediscriminatie. Voorzitter van het Interstedelijk Studenten Overleg (ISO) Demi Janssen: “Deze onderzoeken tonen opnieuw de harde realiteit aan waar stagiairs nog steeds mee te maken hebben: ontoereikende vergoedingen, onvoldoende begeleiding en discriminatie. Het is een dringende oproep tot verandering die niet langer genegeerd kan worden.”
Stagiairs financieel in de knel: pleidooi voor wettelijke stagevergoeding
Studenten kunnen vaak op geen tot weinig stagevergoeding rekenen. Zo blijkt uit het onderzoek van ResearchNed dat 25% van de hoger beroepsonderwijs (hbo)-studenten en 35% van de wetenschappelijk onderwijs (wo)-studenten die een verplichte stage lopen, geen vergoeding krijgen. Opvallend zijn de grote verschillen tussen sectoren, waarbij met name in het onderwijs en de gezondheidszorg vaak een stagevergoeding ontbreekt. Studenten raken daardoor financieel in de knel, omdat ze naast hun (fulltime) stage nauwelijks ruimte hebben voor een bijbaan. Van de hbo- en wo-studenten die wel een vergoeding krijgen, bedraagt het gemiddelde bedrag 367 euro per maand voor het hbo en 419 euro per maand voor het wo. Dit staat in schril contrast met het gemiddelde bedrag van ruim 500 euro dat studenten met een bijbaan verdienen. Om het recht op een toereikende stagevergoeding te waarborgen, kan opname ervan in cao’s een oplossing bieden. Het ministerie van SZW heeft 681 cao’s onderzocht en slechts 10% daarvan blijkt een regeling voor stagevergoeding te bevatten. Volgens het ISO moet er een wettelijk verplichte stagevergoeding komen, zodat iedere student de kans krijgt om zonder geldzorgen stage te lopen. Er wordt vanuit vakbonden al stevig onderhandeld over het opnemen van stagevergoeding in cao’s, maar een wettelijke regeling biedt het nodige houvast. Janssen: “Stagiairs kunnen het hoofd financieel nauwelijks boven water houden. Een (fulltime) stage is haast niet te combineren met een bijbaan. Door onbetaalde stages moeten studenten die al krap bij kas zaten zich daardoor nog verder in de schulden steken of zich een slag in de rondte werken om de eindjes aan elkaar te knopen.”
Tekortkomingen in stagebegeleiding
Naast ontbrekende stagevergoedingen, ontbreekt het vaak ook aan goede stagebegeleiding. Uit het onderzoek van ResearchNed blijkt dat de stagebegeleiding vanuit de opleiding tekortschiet op meerdere vlakken, zowel in de voorbereiding als tijdens de stage zelf. Zo vindt 56% van de hbo-studenten dat ze niet goed voorbereid zijn door hun hogeschool. Verbeterpunten die worden genoemd zijn het duidelijker maken van de eisen aan de inhoud van de stage, een betere inhoudelijke voorbereiding op de werkzaamheden en meer ondersteuning bij het vinden van een stageplaats. Naast de gebrekkige voorbereiding, vindt 46% van de hbo-studenten dat ze niet goed worden begeleid door de hogeschool tijdens de stage. Ze hebben behoefte aan meer persoonlijke begeleiding en het tijdig ontvangen van stage-informatie. In het wo zijn er vergelijkbare ontwikkelpunten, maar valt daarnaast op dat er grote verschillen bestaan in de kwaliteit van de begeleiding tussen verplichte en facultatieve stages. De begeleiding bij facultatieve stages wordt daarbij vaker als negatiever ervaren; zo oordeelt slechts 16% van de studenten die facultatief stagelopen positief over de voorbereiding (tegenover 46% bij verplichte stages). Volgens het ISO moeten onderwijsinstellingen zich ervoor inzetten om studenten beter te begeleiden. Janssen: “Stages vormen de brug tussen onderwijs en praktijk. Onderwijsinstellingen hebben de verantwoordelijkheid om studenten goed te begeleiden bij het oversteken van deze brug.”
Ongelijkheid op de stagevloer
Er heerst ook ongelijkheid op de stagevloer. Zo blijkt uit onderzoek van ECBO dat 6% van hbo-studenten en 5% van de wo-studenten met een functiebeperking aangeeft stagediscriminatie te hebben ervaren vanwege hun beperking. Deze discriminatie uit zich onder andere in afwijzingen tijdens de zoektocht naar een stageplaats, gebrek aan faciliteiten en begrip tijdens de stage, en zelfs discriminerend gedrag zoals pesten en uitsluiting op de werkvloer. Studenten met een functiebeperking die stage gaan lopen, hebben behoefte aan duidelijke informatie, aanspreekpunten en toegankelijke voorzieningen. Verbeterde informatievoorziening over het melden van negatieve stage-ervaringen is daarbij eveneens van groot belang. Janssen benadrukt: “Iedere student verdient een fijne stage-ervaring. Onderwijsinstellingen en bedrijven moeten actief optreden om stageongelijkheid te bestrijden en studenten de nodige ondersteuning bieden voor een succesvolle stage.”
Tijd voor verandering
Het blijft een terugkerend probleem: stages in het vervolgonderwijs zijn nog altijd niet goed geregeld. Er is dringend behoefte aan meer ondersteuning voor stagiairs. Het ISO pleit daarom voor de oprichting van stagepunten op onderwijsinstellingen waar dit nodig is, als aanvulling op bestaande ondersteuning. Deze stagepunten bieden een centrale plek waar stagiairs terechtkunnen met vragen, klachten of de behoefte aan extra ondersteuning. Bovendien hebben ze een meldfunctie, waar studenten bijvoorbeeld stagediscriminatie kunnen rapporteren. Naast deze belangrijke stap binnen onderwijsinstellingen, moet er ook wettelijk iets veranderen om de positie van stagiairs te verbeteren. Het ISO pleit er daarom voor dat het wettelijk verplicht wordt om stagevergoedingen uit te keren. Hier is ze samen met de jongerentak van CNV (CNV Jongeren en Probeer de Bond) een petitie voor gestart, die inmiddels ruim 22.000 keer is ondertekend. Janssen: “Elke stagiair verdient een fijne kennismaking met de arbeidsmarkt. Onderzoeken tonen echter keer op keer aan dat de begeleiding vaak tekortschiet, er ongelijkheid op de stagevloer heerst en de financiële steun voor stagiairs te wensen overlaat. Het is tijd om hier verandering in aan te brengen.”
